Mindfulness, piekeren en moreel handelen

Susan Blackmore beschrijft in Het mysterie van het bewustzijn. Inzicht in het brein door meditatie en mindfulness (Arbeiderspers, 2009) hoe ze zeven weken lang probeerde om mindful de dag door te brengen, dat wil zeggen om steeds "in het huidige moment te blijven". Steeds als ze ging nadenken over wat ze gedaan had en of dat wel goed was en over wat ze nog moest doen en of dat wel zou lukken, probeerde ze tegen zichzelf te zeggen: Kom terug naar het heden, wees nu hier, laat het gaan. Ze ontdekte dat al die gedachten, dat gepieker, niet nodig waren om haar leven te leiden. Ook ontdekte ze dat het eigenlijk altijd goed voelde om in het huidige moment te zijn. Ik schrijf een stukje over (p. 18-19):

Het meteen loslaten van wat je zojuist hebt gedaan, werkt enorm bevrijdend, maar is in onze traditie tamelijk zorgwekkend. Van nature ben je bang dat je vreemd gedrag vertoont, jezelf voor schut zet, een te groot risico neemt of, nog verontrustender, geen enkel moreel besef hebt. Vreemd genoeg leek die vrees onterecht. Integendeel: het lichaam bleef nuttige en verstandige dingen doen, blijkbaar zonder al het getob dat mij zo essentieel leek. (...) Handelen in het nu en dan doorgaan lijkt misschien op het mijden van verantwoordelijkheid, maar ondertussen blijf je gewoon verantwoord handelen.

Het is alleen maar de ervaring van Susan Blackmore, maar het bevestigt het sociaalwetenschappelijke inzicht dat ons moreel handelen berust op goeddeels onbewuste, dat wil zeggen, niet verstandelijk beredeneerde, morele intuïties. Gepieker zal soms wel eens goed zijn, maar een voorwaarde voor moreel handelen is het waarschijnlijk niet.