Wolfgang Streeck over de publieke rol van de sociologie

Ik ben socioloog, maar voor dit blog heb ik een bredere titel gekozen. De reden daarvoor is dat veel inzichten die toepasbaar zijn op sociale en maatschappelijke vraagstukken, uit andere sociale disciplines afkomstig zijn. Ik noem in het openingsbericht bijvoorbeeld de sociale en ontwikkelingspsychologie, de gedragseconomie en de sociale neurowetenschap. Het is niet zo dat het sociologisch onderzoek niets te bieden heeft, maar je zou er veel meer van verwachten. Hoe komt het dat de publieke rol van sociologie zo tekort schiet?

Wolfgang Streeck buigt zich nu over die vraag in dit essay forum van de Social Science Research Council. Misschien kom ik later nog eens terug op wat hij te zeggen heeft. Na snelle lezing lijkt mij nu dat dit de kernpassage is:

Drawing on the sociological tradition, we are able to see that what is at the bottom of our current predicament is the well‐known tendency inherent in the capitalist social formation for markets to expand dynamically into other spheres of social life, typically disrupting them and often leaving them in disarray. That tendency today meets with a secular weakness of social countermovements against marketization, of the protective‐conservationist as well as the progressive‐reconstructionist kind, in a historical period when global capital is about to superimpose itself on local, regional, national social structures and ways of life. Unlike contemporary economists, sociologists, informed not least by some of the great economists of the past, like Sombart and Schumpeter, possess in principle the conceptual tools to understand that the capitalist system is one that grows from within, in a way that continuously tends to turn social relations upside down. Rather than proceeding in harmony with the rest of society, capitalist development continuously causes frictions and contractions that demand and call forth ever new collective efforts at social stabilization, aimed at establishing some kind of – ever precarious – balance between economy and society.

Meer in termen van dit blog geformuleerd (en misschien ietsje overgeïnterpreteerd): de sociologie zou zich (meer) moeten concentreren op de vraag naar de effecten van de ontwikkeling van het domein van de markt op het domein van de sociale, persoonlijke en onpersoonlijke, relaties en de gevolgen daar weer van op welbevinden en gezondheid (sociale welvaart) en pro-sociaal gedrag. De publieke boodschap van de sociologie zou in een slagzin kunnen luiden: de huidige marktmaatschappij is wel door mensen, maar niet altijd voor mensen gemaakt. De publieke taak zou dan moeten zijn: (1) om onderzoek te doen dat uitsluitsel geeft over de juistheid van deze bewering, en 2. om empirisch onderbouwde aanbevelingen te doen om een maatschappij voor mensen dichterbij te brengen (verbeterfunctie).