Zou het kunnen zijn dat je je door kunst meer verbonden voelt met anderen? En dat je daardoor pro-socialer bent?
Ik heb soms dat gevoel van verbondenheid als ik met kunst in aanraking kom. Het kan zomaar de kop op steken als ik naar Beethoven (of Schubert) luister. Het is misschien in de eerste plaats een gevoel van verwantschap met de componist toen hij de muziek schreef. Hij moet er zelf een gevoel (van schoonheid, van helderheid, van volmaaktheid) bij hebben gehad en ik denk dat ik als luisteraar in dat gevoel deel.
Dat geeft een gevoelde verbondenheid met de persoon Beethoven. Maar doordat ik weet dat veel anderen ook van die muziek houden, breiden die verbondenheid en verwantschap zich ook uit tot die anderen.
Ik had dezelfde ervaring toen ik vorige week in het Kröller-Müller Museum de schilderijen
Le bateau-atelier van Claude Monet en
Il vient de loin van Paul Gabriel bekeek.
Ik voelde een verwantschap met de makers, kennelijk omdat datgene wat zij hadden uitgekozen om te schilderen mij zo raakte. En ik meende me verbonden te voelen met al die anderen die deze schilderijen weten te waarderen.
Verder dacht ik eigenlijk niet.
Maar dat veranderde toen ik gisteren de studie
The Arts as a Catalyst for Human Prosociality and Cooperation voorbij zag komen.
Want daarin laten de onderzoekers, Julie Van de Vyver en Dominic Abrams, met gebruikmaking van de longitudinale dataset
Understanding Society zien dat kunstbeoefening en kunstbezoek bevorderlijk zijn voor pro-sociaal gedrag (deelname aan vrijwilligerswerk en donaties aan goede doelen).
Omdat dezelfde mensen in verschillende jaren werden ondervraagd, konden ze aannemelijk maken dat het ook echt om een oorzakelijk verband gaat: door meer kunst op een bepaald tijdstip meer pro-sociaal gedrag later. Temeer omdat ze voor allerlei andere factoren die voor beide van belang zouden kunnen zijn, zoals geslacht, inkomen, opleiding, regio en persoonlijkheid, konden controleren.
Update. Je zou nog kunnen denken dat het verband eraan ligt dat mensen die meer buitenshuis actief zijn, zoals in de vorm van kunstbeoefening en -bezoek, ook meer doen aan pro-sociale activiteiten. Maar dan zou dat ook moeten gelden voor een andere activiteit buitenshuis, sportbeoefening, en dat blijkt niet het geval te zijn.
Dus ging ik denken dat kunst misschien niet alleen zo'n gevoel van verbondenheid kan opwekken, maar misschien daarmee ook het pro-sociale gedrag kan bevorderen dat uit dat gevoel voortvloeit.
We leven nu eenmaal in een maatschappij waarin gevoelens van verbondenheid niet als vanzelfsprekend bestaan. En in diezelfde maatschappij is er een hang naar kunst, naar kunstbeoefening en naar kunstdeelname.
Misschien komt dus die vraag naar kunst voort uit die maar gebrekkig vervulde behoefte aan verbondenheid. En draagt kunst daardoor bij aan pro-sociaal gedrag.
Lijkt me trouwens ook een belangrijk inzicht voor de politiek.
