De neoliberale overheid neemt je je waardigheid af

Macron wil in Frankrijk voor elkaar krijgen wat in Duitsland en Nederland, met steun en zelfs enthousiasme van de sociaal-democraten, al gelukt is: het neoliberaal "hervormen" van de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid, zodanig dat het de pechvogels die op een uitkering zijn aangewezen zo moeilijk mogelijk wordt gemaakt.

De neoliberale overheid is er immers niet meer om volledige werkgelegenheid na te streven. In de plaats daarvan is er de individuele verantwoordelijkheid gekomen voor je eigen employability. Jij moet ervoor zorgen dat je voor een werkgever aantrekkelijk genoeg bent. Jij moet bereid zijn om een rotbaan te accepteren. Als je nog steeds geen werk hebt gevonden, dan heb je je eisen nog niet genoeg naar beneden bijgesteld.

En dus maakt die neoliberale overheid je het leven zuur zolang je nog op een uitkering bent aangewezen. Zolang je "uit de staatsruif eet". Dan vertrouwt die overheid er niet meer op dat jij het recht op bijstand waard bent. En wordt er van jou een tegenprestatie verlangd. Een stap terug naar de tijd van voor 1965, het jaar waarin de Bijstandswet werd ingevoerd. Van genade naar recht, verklaarde de toenmalige minister van Sociale Zaken, Marga Klompé. Nu heeft de politiek vrijwel eendrachtig besloten dat er weer iets terug moet keren van die "genade".

Dat er boosheid doorklinkt in de alinea's hierboven, ja, dat klopt. Het is dezelfde boosheid die door klonk in Zijn we vergeten dat de verzorgingsstaat er vooral ook is om machtsongelijkheid tegen te gaan? en Mensenrechten van bijstandsgerechtigden geschonden?

En het is de boosheid die weer werd opgeroepen door het ontroerende verhaal over de toestand in Duitsland van Anna Mayr op ZeitCampus: Nichtwähler. Hartz IV nimmt dir deine Würde. De journaliste Anna Mayr vertelt daarin hoe ze opgroeide in een gezin dat langdurig op een uitkering (Hartz IV) is aangewezen. En ze vertelt hoe ze zo goed kan begrijpen dat haar ouders tot het grote leger van de niet-stemmers gingen behoren:

Hartz IV garantiert das Allermindeste: eine Wohnung von 89 Quadratmetern für eine Familie mit fünf Kindern. Etwa 250 Euro pro Kind pro Monat, davon sind ungefähr 1,50 Euro für Bildung eingerechnet. Hartz IV garantiert aber eben nicht, dass man dazugehört. Wenn du kein Geld hast, kannst du nämlich abends nicht in Kneipen gehen oder tagsüber ins Café, du kannst deinen Freunden keine Geburtstagsgeschenke machen oder Smalltalk über tolle Urlaubsziele führen. Hartz IV haut dich aus allem raus. Es nimmt dir erst deine Würde, weil du jemanden um Geld bitten musst – den Staat, um ganz genau zu sein: das Jobcenter.

Dann nimmt es dir dein Selbstbewusstsein. Und das führt dazu, dass du keine Chance mehr hast, rauszukommen. Spätestens dann gibst du dich auf. So ist es bei meinen Eltern. Und deshalb gehen meine Eltern nicht wählen. Weil sie sich daran gewöhnt haben, zu schweigen. (....)

Ich sehe es inzwischen so: Je mehr Geld man hat, desto einfacher ist es, sich als Teil dieser Gesellschaft zu fühlen. Wer mehr verdient, hat auch auf dem Wahlzettel mehr Auswahl. Man kann die FDP wählen, wenn man weniger Steuern zahlen will. Oder die CDU, wenn man will, dass alles so bleibt, wie es ist. Oder die Grünen, wenn man zwar viel Geld hat, aber ein schlechtes Gewissen dabei. Oder die AfD, wenn man denkt, die Flüchtlinge sind an allem schuld. Meine Mutter hingegen kann sich auf dem Wahlzettel zwischen den Parteien entscheiden, die Hartz IV eingeführt haben und denen, die es nicht wieder abschaffen wollen. 

Laat die laatste zin even op je inwerken.