Over de broekriem en het huishoudboekje - Nog eens over de gevaren van beeldspraak in het publieke domein

Als we nadenken over oplossingen voor problemen in het publieke domein, zoals nu het probleem van de eurocrisis en de economische crisis in het algemeen, is het verleidelijk om dat te doen zoals we ook nadenken over het persoonlijke domein, dat van gezin, familie en vrienden. Dat is niet altijd, maar soms wel verkeerd. En dan heel verkeerd.

Eerder, in dit bericht, wees ik op de gevaren van het gebruiken van de beeldspraak van de broekriem die moet worden aangehaald als je teveel hebt uitgegeven. Die beeldspraak is goed van toepassing op het persoonlijke domein van het huishouden. Maar niet op het publieke domein van een overheid, die, in plaats van een huishouden een hele economie moet bestieren. Ik neem nog maar even dit citaat van Robert Shiller op uit dat vorige bericht:

wat verstandig is voor het huishouden is niet verstandig voor de maatschappij als geheel. Dit idee, soms de paradox van de zuinigheid genoemd, is dat als we allemaal tegelijk de broekriem aanhalen, de economie zo verzwakt wordt dat we uiteindelijk minder kunnen besparen, en integendeel allemaal slechter af zijn. Als dat gebeurt, dan is er collectieve actie - overheidsstimulering - nodig.

Eigenlijk is dit een eenvoudig te begrijpen inzicht. Als je er niet naar handelt, maak je de fallacy of composition, de fout van het ten onrechte geldig verklaren van inzichten in de werking van een deel op de werking van het samengestelde geheel. Zie ook nog eens dit bericht, mijn eerste bericht over de bezuinigingszeepbel.

Naast die van de broekriem kom je ook veel de beeldspraak van het huishoudboekje tegen. Waarmee dezelfde fout gemaakt wordt. Teruggekomen van vakantie en de stapel kranten door nemend, kwam ik het opiniestuk "Van schulden is een land nooit ziek geworden" in de Volkskrant van 25 juli van Steven Brakman en Dirk Bezemer tegen. Ze nemen nog maar weer eens de moeite om uit te leggen dat die beeldspraak van het huishoudboekje niet goed van toepassing is op het probleem van overheidsschulden. Voor niet-abonnees is de tekst hier te vinden. Lees het, want het is een verademing, in deze tijd waarin veel politici en, helaas, economen in het verleden verworven inzichten luchthartig en waarschijnlijk onwetend, maar in ieder geval onverantwoordelijk, negeren. Ik las met instemming deze reactie van Jacob Jurg:

Zolang er nog ingezonden brieven nodig zijn om duidelijk te maken wat vroeger voor zich sprak (volgt verwijzing naar het stuk van Brakman en Bezemer), namelijk dat micro-economie niet hetzelfde is als macro-economie, zal het doormodderen blijven.