Wat is het verschil tussen narcisme en zelfwaardering?

We hebben gezien dat ouders de neiging tot narcisme van hun kind kunnen aanwakkeren door het op te hemelen, dat wil zeggen door het uitbundig te prijzen. Zie Door ouders opgehemeld worden vergroot kans op narcisme bij kinderen.

Maar hoe zit dat met de positieve zelfwaardering van kinderen? Hoe verschilt dat van narcisme? En hebben ouders ook invloed op die zelfwaardering? We kunnen daar iets over zeggen omdat de onderzoekers van de studie Origins of Narcissism in Children bij de ondervraagde kinderen naast een test voor narcisme ook een test afnamen voor zelfwaardering.

In het vorige bericht (volg link in de eerste alinea) vind je de tien uitspraken waarmee de mate van narcisme werd vastgesteld. Van de test voor zelfwaardering die de onderzoekers afnamen, noemen ze slechts een uitspraak als voorbeeld ("kids like me are happy with themselves as a person”). Zonder dus de hele test op te nemen. Een vollediger indruk van wat zelfwaardering inhoudt krijg je als je naar de veel gebruikte Rosenberg Self Esteem Scale kijkt:

I feel that I am a person of worth, at least on an equal plane with others.

I feel that I have a number of good qualities.

All in all, I am inclined to feel that I am a failure.

I am able to do things as well as most other people.

I feel I do not have much to be proud of.

I take a positive attitude toward myself.

On the whole, I am satisfied with myself.

I wish I could have more respect for myself.

I certainly feel useless at times.

At times I think I am no good at all. 

De indruk die je daarvan krijgt is dat zelfwaardering sterk overlapt met wat je een realistisch zelfbeeld zou kunnen noemen. De kans is vrij groot dat jij noch in het negatieve noch in het positieve extreem afwijkt van anderen. En dat komt sterk tot uitdrukking in de zelfwaarderingstest. Je hoeft niet op jezelf neer te kijken. Maar ook niet bijzonder trots op jezelf te zijn. Zelfwaardering dus.

En dat verschilt flink van narcisme, wat o.a. inhoudt dat je jezelf "speciaal" vindt, een "groot voorbeeld voor anderen" en dat je er vaak in slaagt om van anderen bewondering te krijgen. Bekend is de gedachte dat een hoge zelfwaardering betekent dat je goed over jezelf denkt, terwijl narcisme inhoudt dat je er hartstochtelijk naar streeft om goed over jezelf te denken. 

Bovendien heeft narcisme sterk negatieve gevolgen voor anderen. Denk nog even aan de omschrijving van narcisme in het bericht De donkere drie: psychopathie, narcisme en Machiavellianisme:

Narcisme is de neiging tot een grandioos en overdreven positief zelfbeeld, gepaard met een negatieve kijk op anderen. Narcisten zijn extreem ijdel, zoeken aandacht en bewondering, voelen zich superieur, claimen gezag en privileges en ze zijn exhibitionistisch, opschepperig en manipulatief.

Hebben ouders ook invloed op de kans dat hun kind een positieve zelfwaardering ontwikkelt? En hoe kunnen ze daar aan bijdragen?

Uit dat onderzoek dat ik hierboven noem blijkt dat als ouders hun kind accepteren, warmte geven en hun liefde laten blijken, ze de kans op positieve zelfwaardering vergroten. Acceptatie, liefde en warmte, zoals ervaren en later gerapporteerd door het kind, vergroot wel de kans op zelfwaardering en integendeel niet de kans op narcisme. En andersom vergroot uitbundig prijzen de kans op narcisme en niet de kans op zelfwaardering.