We leven langer. Maar ook langer met meer stress?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek bericht vandaag dat de levensverwachting van 65-jarigen de afgelopen 30 jaar is gestegen. Dat is verheugend, vooral omdat dit ook een langer leven is in als goed ervaren gezondheid en zonder lichamelijke beperkingen. Die steeds maar toenemende kosten van de gezondheidszorg, ja, die toename is misschien groter dan nodig is, maar weggegooid geld is het niet.

Er is wel een maar: de levensverwachting zonder
chronische ziekten neemt juist af! Zie de diagrammen, voor mannen (boven) en voor vrouwen. Terwijl 65-jarigen in 1981 nog zo'n 7 jaar zonder chronische ziekte konden verwachten door te leven, is die verwachting in 2011 tot minder dan 4 jaar gedaald. Dat is een flinke achteruitgang.

Wat zijn precies die chronische ziekten? Dit is het lijstje dat het CBS daar van geeft:

• astma, chronische bronchitis, longemfyseem of CARA 
• hartaandoening en/of hartinfarct (12 jaar en ouder) 
• kanker 
• beroerte (12 jaar en ouder) 
• suikerziekte 
• ernstige of hardnekkige darmstoornissen 
• chronische gewrichtsontsteking (ontstekingsreuma, chronische reuma, reumatoïde artritis) 
• ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (inclusief hernia) 
• gewrichtsslijtage van heupen of knieën (12 jaar en ouder) 
• hoge bloeddruk 
• migraine of regelmatig ernstige hoofdpijn.

Hoe kan dat? Wat hebben deze ziekten nog meer gemeenschappelijk dan dat ze chronisch zijn? Het is bekend dat veel van deze kwalen, in ieder geval hart-(en vaat-) aandoeningen, suikerziekte, hoge bloeddruk en sommige soorten kanker, voortkomen uit chronische ontstekingsprocessen. 

Dat wijst er op dat er een toename is van 65-jarigen met een geschiedenis van chronische ontstekingen. En chronische ontstekingen hangen weer samen met stress of type II allostatische belasting. Omdat stress weer samenhangt met problemen die mensen in hun sociale omgeving ervaren, kan dit er op duiden dat onze sociale omgeving er op achter uit is gegaan. Dat kan inhouden dat we gemiddeld genomen minder sociaal geïntegreerd (eenzamer) zijn. Zie nog eens dit bericht. 

Maar het kan ook betekenen dat we in de sociale omgeving die we hebben meer te maken hebben met negatieve en competitieve interacties. En zulke interacties, zo blijkt uit dit recente onderzoek, verhogen de kans op chronische ontstekingen. In dat onderzoek gaat het dan om conflicten met familie en vrienden, om competitie om aandacht te krijgen van anderen en om competitie in de sfeer van school of werk. 

Opvallend is dat competitie in de sfeer van sport en vrije tijd niet die kans op ontstekingen verhoogt.

Tentatieve en speculatieve eindconclusie: die afname van de levensverwachting zonder chronische ziekten zou er wel eens op kunnen wijzen dat in de afgelopen dertig jaar het dagelijks leven in onze maatschappij competitiever is geworden. De statuscompetitie is toegenomen.